کد مطلب:41377 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:20

گنجینه پرسمان » تاريخ و سيره

اخباري به چه معناست؟ و اخباريون چه كساني هستند؟ و فرق اخباري و اصولي در چيست؟

در خصوص سؤالي كه بيان فرموديد، توجه به مطلب زير حائز اهميت مي باشد :

مسلماناني كه در صدر اسلام بودند، براي استنباط احكام اسلامي، در درجه اول به قرآن كريم رجوع مي كردند؛ همانطور كه الآن نيز بزرگان دين، همين كار را انجام مي دهند. ولي متأسفانه تقريباً مقارن با پيدايش صفويّه، در ايران جرياني به وجود آمد، و فرقه اي ظاهر شد، كه ادعا مي كردند كه فقط پيغمبر ( و امام ( حق دارند به قرآن رجوع كنند، و ديگران چنين حقي را ندارند. و بايد افراد ديگر و عموم مردم، به اخبار و احاديث رجوع كنند.

اين گروه (اخباريون) در عين حالي كه رجوع به قرآن را ممنوع كردند، رجوع به اجماع و عقل رانيز منكر شده، جائز نشمردند. چون ادعا مي كردند كه اجماع را اهل تسنن، از پيش خودشان ساخته اند؛ و عقل هم به خاطر اينكه ممكن است خطا كند، قابل اعتماد نيست. بنابراين تنها منبع براي رجوع انسانها، اخبار و احاديث مي باشد، به همين دليل است كه اين گروه اخباريون ناميده شدند. (و به هر كدام از اخباريون نيز مي توان گفت اخباري يا اخباري مسلك.)

اين گروه به خاطر انكار حق رجوع به قرآن، و انكار حجّيت اجماع و عقل، اساساً اجتهاد را هم منكر شدند، زيرا اجتهاد به معناي فهم دقيق و استنباط عميق است؛ و روشن است كه فهم عميق، بدون استفاده از عقل و استنباط غير ممكن است. بنابراين اخباريون معتقد بودند كه مردم بدون مراجعه به مراجع و مجتهدين، بايد خودشان مستقيماً به اخبار و احاديث رجوع كنند. همانطور كه مردم عوام به توضيح المسايل رجوع مي كنند، و مسايل خود را دريافت مي كنند.

سردسته اخباريون فردي به نام امين استرآبادي، و اهل ايران بود. او سالها مجاور مكه و مدينه زندگي مي كرد. و كتاب معروفش نيز به نام فوائد مدينه مي باشد، كه در آن عقايد خود را ذكر كرده است.(1)

در مقابل اخباريه، اصوليون و پيروان مكتب اجتهاد قرار دارند، كه احكام را از كتاب و سنت و اجماع و عقل استنباط ميكنند. و معتقدند كه تنها اخبار و روايات نمي تواند مصدر همه تكاليف، و جوابگوي همة نيازهاي جامعه، در هر عصر و زمان باشد. پيش از غيبت امام عصر(، وظايف مكلفين شيعه از سوي امامان( ، به صورت شفاهي يا كتبي، مستقيماً يا توسط اصحاب و شاگردان، ابلاغ مي گرديد. و به ظواهر آن عمل مي شد، و مشكلي پيش نمي آمد. اما بعد از غيبت امام عصر( و باگذشت زمان، و پيدا شدن مسايل و مباحث جديدي كه در عهد ائمه( مبتلا به نبوده است، و بعد از آنكه اخبار و روايات جعلي توسط دشمنان ساخته شد، گروهي از فقهاي شيعه، ظواهر قرآن و روايات را براي پيدا كردن حقايق احكام الهي و صدور فتوي، كافي نديدند، و كمر به اجتهاد و تحقيق بستند؛ و به علم كلام و اصول، و علوم عقلي روي آورند، و احكام شرع را با احكام عقل تطبيق نمودند. اين فقها را اصولي مي گفتند. (2)

خداوند متعال همة ما را با معارف ناب اسلام آشنا بفرمايد؛ ان شاءا...























ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منابع و مآخذ :

1. آشنايي با علوم اسلامي، شهيد مطهرياعلي ا... مقامه، قسمت اصول فقه، ص12 به بعد

دائرة المعارف تشيع، جلد 2 ص7